سیم فاز چه رنگی است؟ سیم نول چه رنگی است؟ تا چه حد با استاندارد رنگ بندی کابل ها آشنایی دارید؟ آیا می‌توانید با کمک بررسی رنگ سیم فاز و نول و ارت آنها را از هم تشخیص دهید؟
سیم و کابل‌های برق نقش حیاتی در انتقال انرژی، داده، صدا و تصویر ایفا می‌کنند. تنوع بالای این محصولات، شناسایی آسان آنها و جلوگیری از اشتباه در سیم‌کشی را ضروری می‌سازد؛ بنابراین استاندارد رنگ سیم‌های برق ساختمان به این منظور تدوین شده است.
از مزایای توجه به استانداردهای سیم برق در تولید آن می‌توانیم به تسهیل عیب‌یابی، افزایش ایمنی و ایجاد یک زبان مشترک در بین متخصصان برق اشاره کنیم.
اهمیت استفاده از استاندارد رنگ بندی کابل ها
معتبرترین استاندارد رنگ بندی کابل ها استاندارد IEC 60446 است. اگرچه این استاندارد همیشه هم در تولید سیم و کابل جدی گرفته نمی‌شود و تا جایی که ممکن است ار رنگ‌های مختلفی برای تولید این محصولات استفاده شود.
از دلایل عدم توجه به این موضوع می‌توانیم به افزایش هزینه‌های تولید و حتی تولید انواع سیم و کابل در شرکت‌های نامعتبر اشاره کنیم.
رعایت استاندارد رنگ بندی کابل ها و آشنایی با معنی رنگ سیم برق به دلایل زیر اهمیت زیادی دارد:
شناسایی آسان فازها: رنگ‌های مختلف به راحتی فازهای یک سیستم قدرت را از یکدیگر متمایز می‌کنند.
تسهیل تقسیم بار: در صورت تمایز رنگ فازها، تقسیم بار بین آنها ساده‌تر خواهد بود.
| بخوانید تا بیشتر بدانید: بهترین نوع سیم برق ساختمان |
اتصال صحیح موتورهای القایی: بدون نیاز به آزمایش، می‌توان نحوه اتصال صحیح فازها به موتور القایی را مشخص کرد.
عیب یابی آسان: رنگ بندی استاندارد، عیب‌یابی سیستم‌های الکتریکی را در مواقع بروز مشکل یا خرابی تسهیل می‌کند.
افزایش ایمنی: از بروز خطرات احتمالی ناشی از اشتباه در شناسایی سیم‌ها جلوگیری می‌کند.
استاندارد رنگ سیم و کابل در ایران
در ایران، رنگبندی کابل‌های برق بر اساس استاندارد ملی ISIRI 607 تنظیم شده است که با استاندارد IEC 60227 همخوانی دارد.
| اطلاعات بیشتر: بهترین برند کابل آلومینیومی |
این استاندارد به تعیین رنگ سیم‌های برق بر اساس وظایف و کاربردهای آنها می‌پردازد. استاندارد رنگ سیم فاز و نول به همراه ارت به صورت زیر تعریف شده‌اند:
سیم فاز چه رنگی است؟
سیم فاز در استاندارد ملی در رنگ‌های سیاه، قهوه‌ای، قرمز، نارنجی و بنفش تولید و عرضه می‌شود. این سیم حامل جریان الکتریکی است.
در برخی از موارد نیز ممکن است از رنگ‌های دیگر به منظور متمایز کردن سیم فاز استفاده شود.
سیم نول چه رنگی است؟
سیم نول با رنگ آبی از سایر سیم‌ها قابل تشخیص خواهد بود. این سیم مسیر برگشت جریان برق را بر عهده دارد. این سیم در واقع نقطه‌ای برای اندازه گیری ولتاژ است.
سیم ارت چه رنگی است؟
سیم ارت اغلب با رنگ سبز با نوار زرد از سایر سیم‌های موجود در برق کشی متمایز می‌شود. از سیم ارت برای حفاظت از دستگاه‌ها و افراد در برابر برق گرفتگی استفاده می‌شود.
این سیم به بدنه فلزی دستگاه‌ها و تجهیزات الکتریکی متصل می‌شود و در صورت بروز هرگونه مشکل در سیستم برق، جریان الکتریکی را به زمین منتقل می‌کند.
از برندهایی مطرح داخلی که از استاندارد رنگ بندی کابل ها برای تولیدات خود استفاده می‌کنند می‌توانیم به اعتماد کابل البرز ، سیم و کابل خراسان افشارنژاد ، سیم و کابل پژواک همدان، سیم و کابل زر تافته کرمان و سیم و کابل مغان اشاره کنیم.
برای اطلاع از سایر برندهای با کیفیت سیم و کابل می‌توانید از طریق مشورت با کارشناسان یکتا لایت و یا نوار ابزار بالای صفحۀ اصلی سایت اقدام کنید.
| اطلاعات بیشتر: پودر سفید داخل کابل برق |
رنگ بندی کابل ها بر اساس استاندارد IEC
طبق استاندارد IEC، رنگ‌های سیاه، قهوه‌ای، قرمز، نارنجی، زرد، سبز، صورتی، فیروزه‌ای، سفید، بنفش و خاکستری برای شناسایی فازها قابل استفاده هستند. کد رنگ سیم‌های برق IEC برای کدبندی رنگی سیم‌ها در اروپا طراحی شده است.
اکثر کشورهای اروپایی از این سیستم کدبندی که توسط کمیسیون بین‌المللی الکتروتکنیک (IEC) ارائه شده، برای مدارهای AC بهره می‌برند.
بر اساس این استاندارد استفاده از رنگ‌های سبز و زرد به صورت مجزا تنها در صورتی مجاز است که این رنگ‌ها موجب سردرگمی در شناسایی سیم زمین نشوند.
این سیم اغلب با یکی از دو رنگ سبز و زرد قابل شناسایی است. همچنین، ترکیب این رنگ‌ها نیز مجاز است، اما نباید رنگ‌های سبز و زرد در این ترکیبات به کار رود مگر اینکه برای سیستم‌های حفاظتی باشد.
رنگ بندی اصلی و فرعی کابل شبکه
یکی از موارد مهم در استاندارد رنگ بندی کابل ها، بررسی رنگ‌های اصلی و فرعی کابل‌های شبکه است. در استاندارد مربوط به رنگبندی کابل‌های شبکه با 8 سیم، از هشت رنگ متنوع بهره گرفته شده است.
این رنگ‌ها شامل تعدادی رنگ اصلی و همچنین چند رنگ فرعی می‌شوند که در ادامه مورد بررسی قرار می‌گیرند:
رنگ‌های اصلی
در استاندارد رنگ بندی کابل های شبکه، چهار رنگ اصلی شناسایی شده‌اند و شامل سبز، آبی، نارنجی و قهوه‌ای می‌شوند.
| اطلاعات بیشتر: کابل ابزار دقیق |
هر یک از این رنگ‌ها نقش خاصی در عملکرد کابل ایفا می‌کند و تیم پشتیبانی شبکه باید به دقت به وظایف مربوط به آنها توجه کند.
برای نمونه، رنگ سبز نمایانگر ارسال سیگنال مثبت است، رنگ آبی برای انتقال صدا به کار می‌رود، رنگ نارنجی وظیفه دریافت داده‌ها را بر عهده دارد و رنگ قهوه‌ای به عنوان کابل کمکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
رنگ‌های فرعی
در استاندارد رنگ بندی کابل های شبکه، چهار رنگ فرعی وجود دارد که شامل سفید سبز، سفید آبی، سفید نارنجی و سفید قهوه‌ای هستند.
هر یک از این رنگ‌ها وظیفه خاص خود را بر عهده دارند. برای مثال رنگ سفید سبز به منظور ارسال سیگنال منفی مورد استفاده قرار می‌گیرد، در حالی که رنگ سفید آبی وظیفۀ اتصال صدا را بر عهده دارد.
رنگ سفید نارنجی برای دریافت داده‌ها و رنگ سفید قهوه‌ای نیز به عنوان یک خط کمکی استفاده می‌شود.
استاندارد رنگ بندی کابل ها در کولر
بر اساس استاندارد رنگ بندی کابل ها، رنگ سیم فاز و نول کولر آبی نیز از پیش تعیین شده است.
مطابق با این استاندارد، رنگ سیم های موتور کولر آبی دو رنگ قرمز و آبی هستند که سیم فاز یا قرمز وظیفۀ ارسال جریان برق را از جعبه تقسیم ساختمان به موتور و پمپ بر عهده دارد و سیم نول که به رنگ آبی است نیز باید این جریان را که از طریق موتور کولر خارج می‌شود به مدار بازگرداند.
| اطلاعات بیشتر: کابل فشار قوی |
در کولر گازی یا اسپیلت نیز مانند سایر وسایل برقی، سیم‌کشی بر اساس استانداردهای معرفی شده انجام می‌شود تا ایمنی و عملکرد دستگاه تضمین شود.
استانداردهای عمومی رنگ کابل بر اساس تعداد رشته‌ها
در دنیای سیم‌کشی برق، رنگ‌ها فقط جنبه زیبایی ندارند، بلکه به عنوان یک زبان بین‌المللی برای شناسایی و تفکیک سیم‌ها عمل می‌کنند.
استانداردهایی برای رنگبندی سیم‌های برق تدوین شده تا از هرگونه ابهام و خطر احتمالی جلوگیری شود. در ادامه به بررسی معنای رنگ سیم فاز و نول و خنثی یا همان ارت بر اساس تعداد رشته‌های سیم می‌پردازیم:
سیم‌های تک رشته
سیم‌های تک رشته را می‌توان بر اساس رنگ‌شان به راحتی تشخیص داد. این رنگ‌ها عبارتند از:
سیاه: سیم فاز ۱ نامیده می‌شود و وظیفه انتقال برق به تجهیزات مختلف مانند کلیدها، پریزها و مدارها را بر عهده دارد. این سیم همیشه حامل جریان برق است.
| اطلاعات بیشتر: کابل شیلدار |
قرمز: سیم فاز ۲ نامیده می‌شود و مانند سیم سیاه، همواره جریان برق دارد. معمولاً در مدارهای ثانویه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سفید: سیم نول یا خنثی نامیده می‌شود و مسیر برگشت جریان الکتریکی را فراهم می‌کند. در برخی موارد ممکن است حامل جریان برق باشد، بنابراین احتیاط لازم است.
سبز یا زرد: سیم ارت یا اتصال به زمین نامیده می‌شود و برای حفاظت از دستگاه‌ها و افراد در برابر برق گرفتگی استفاده می‌شود. این سیم معمولاً از طریق جعبه پریز به زمین متصل می‌شود.
آبی: این سیم نیز مانند سیم‌های سیاه و قرمز حامل جریان است و در اتصالات مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سیم‌های دو رشته
در سیم‌کشی برق، کابل‌های دو رشته‌ای کاربرد فراوانی دارند. این کابل‌ها معمولاً از دو سیم مجزا تشکیل شده‌اند که برای شناسایی و تفکیک آنها از رنگ‌های مختلف استفاده می‌شود.
در ادامه به بررسی معنی رنگ سیم برق در استاندارد کابل دو رشته‌ای می‌پردازیم:
مشکی و آبی: این ترکیب رنگ، رایج‌ترین استاندارد برای کابل‌های دو رشته‌ای است. در این حالت، سیم مشکی نشان دهنده سیم فاز و سیم آبی نشان دهنده سیم نول است.
| اطلاعات بیشتر: کابل مخابراتی |
قرمز و آبی: در برخی موارد، به جای رنگ مشکی از رنگ قرمز برای سیم فاز استفاده می‌شود. سیم آبی همچنان نشان دهنده سیم نول خواهد بود.
در برخی موارد نادر، ممکن است از رنگ‌های دیگری مانند زرد یا سبز نیز برای سیم نول در کابل‌های دو رشته‌ای استفاده شود. با این حال، استفاده از رنگ‌های مشکی و آبی یا قرمز و آبی رایج‌تر و استانداردتر است.
سیم‌های سه رشته
کابل‌های سه رشته‌ای نقش مهمی در انتقال نیروی الکتریکی، به ویژه در سیستم‌های سه فاز، ایفا می‌کنند.
این کابل‌ها از سه سیم مجزا تشکیل شده‌اند که هر کدام وظیفه‌ای خاص را بر عهده دارند. برای شناسایی و تفکیک این سیم‌ها از رنگ‌های استاندارد استفاده می‌شود. در ادامه به بررسی استاندارد رنگ کابل سه رشته می‌پردازیم:
قرمز: نشان دهنده فاز اول (L1) است.
زرد یا سبز: نشان دهنده فاز دوم (L2) است. در برخی موارد ممکن است رنگ زرد جایگزین سبز شود.
آبی: نشان دهنده سیم نول (N) است.
کابل‌های سه رشته‌ای به طور گسترده در صنایع مختلف، به ویژه در صنعت توزیع نیروی برق، مورد استفاده قرار می‌گیرند. این کابل‌ها برای انتقال برق سه فاز به دستگاه‌ها و تجهیزات مختلف کاربرد دارند.
| اطلاعات بیشتر: قیمت کابل مفتولی |
سیم‌های چهار رشته
کابل‌های چهار رشته‌ای در صنعت برق و نیروگاه‌های تولید برق کاربرد فراوانی دارند. این کابل‌ها معمولاً برای انتقال برق سه فاز به همراه سیم نول استفاده می‌شوند. رنگبندی این کابل‌ها به شرح زیر است:
سیم فاز اول: مشکی
سیم فاز دوم: قرمز
سیم فاز سوم: بنفش
سیم نول: زرد
سیم‌های پنج رشته
کابل‌های پنج رشته‌ای نیز از جمله کابل‌های پرکاربرد در صنعت برق هستند که بیشتر در سیستم‌های مخابراتی و کنترلی مورد استفاده قرار می‌گیرند. استاندارد رنگ بندی کابل های 5 رشته به شرح زیر است:
سفید
قرمز
مشکی
زرد
بنفش
نکات پایانی
رنگ‌ها در سیم‌کشی برق نه تنها برای زیبایی، بلکه برای شناسایی و تفکیک سیم‌ها نیز استفاده می‌شوند. این امر به جلوگیری از اشتباهات و حوادث احتمالی در هنگام نصب و تعمیرات کمک می‌کند.
| اطلاعات بیشتر: قیمت کابل افشان |
رنگبندی کابل‌ها در استانداردهای مختلف ممکن است کمی متفاوت باشد. بنابراین، همیشه به استانداردهای مورد تأیید در کشور ما و دستورالعمل‌های مربوطه توجه کنید. بیشتر بدانید.
