انواع کابل برق کدامند و چه کاربردی دارند؟ در دنیایی زندگی می‌کنیم که همه چیز به برق وابسته است و بدون انرژی الکتریسیته، پیشرفت و توسعه غیرممکن است.
از روشنایی ساختمان‌ها گرفته، تا کارکرد وسایل معمولی، همه به کمک برق ممکن می‌شود. انرژی برق اما خود به‌وسیله سیم و کابل است که منتقل می‌شود. برق با کابل از نیروگاه به مراکز توزیع و از آن‌جا به خانه‌های ما می‌آید.
خیلی افراد سیم و کابل برق را مشابه یکدیگر فرض می‌کنند، حال آن‌که تفاوت‌های این دو بسیار زیاد است. خود سیم و کابل نیز هر کدام انواع مختلفی دارند که به درد کاری ویژه می‌خورند. در ادامه این مطلب ضمن بررسی مختصر تفاوت‌های سیم و کابل، با انواع سیم و کابل آشنا می‌شویم.
سیم و کابل برق چیست؟
قبل از توضیح انواع سیم و کابل برق، بد نیست ببینیم که اصلا تعریف سیم چیست و تعریف کابل برق چیست.
سیم برق در واقع یک هادی الکتریکی منفرد و تک رشته‌ای است که یا عایق دارد یا ندارد، در حالی که کابل، مجموعه‌ای از سیم‌هاست که بهم تنیده شده‌اند و درون غلافی قرار گرفته‌اند.
از سیم‌ها معمولا برای عبور برق با ولتاژهای پایین استفاده می‌شود و به همین خاطر در ساختمان‌های مسکونی و وسایل کوچک کاربرد زیادی دارند. کابل‌ها اما بیشتر برای مصارف صنعتی -که نیاز به عبور فشار بالای جریان برق باشد- مورد استفاده قرار می‌گیرند.
به عبارت بهتر اگر بخواهیم توضیح دهیم، می‌توانیم به تفاوت ساختاری سیم و کابل اشاره کنیم. به این معنا که سیم، هادی با یک لایه روکش عایقی است، اما کابل، هادی با دو یا چند روکش عایقی است که درون پوشش محافظتی پیرامون آن قرار گرفته است.
به همین خاطر است که مقاومت مکانیکی کابل‌ها اساسا بیشتر است، ضخامت بالاتری دارند و وزنشان نسبت به سیم نیز سنگین‌تر است.
انواع سیم و کابل برق
حالا که با مفهوم سیم و کابل آشنا شدیم، نوبت به معرفی انواع سیم و کابل برق می‌رسد:
انواع سیم برق
اصلی‌ترین انواع سیم برق به ترتیب زیرند:
سیم افشان
سیم‌های افشان حالت منعطف دارند و سیم‌های انعطاف‌پذیری که اطرافمان می‌بینیم سیم افشان هستند. این نوع سیم‌ها هادی از جنس فلز مس دارند که از قرار گرفتن تعداد رشته نازک کنار یکدیگر تشکیل شده است.
علت استفاده از هادی مسی در سیم افشان انعطاف‌پذیری بالای آن است. سیم افشان پرفروش‌ترین مدل انواع سیم برق هم به شمار می‌رود. ولتاژ نامی این نوع سیم 300/500 ولت است.
به جرئت می‌توان مهم‌ترین تولیدکننده سیم افشان را شرکت سیم و کابل خراسان افشارنژاد نامید که لیدر بازار در تولید این محصولات است و با داشتن دهه‌ها تجربه در ساخت انواع سیم برق افشان، محصولاتی با کیفیت را روانه بازار می‌کند.
از اصلی‌ترین تولیدکنندگان سیم افشان در کشور می‌توان به برند سیم و کابل کرمان و همچنین سیم و کابل اعتماد البرز اشاره داشت.
سیم مفتولی
سیم‌های مفتولی به «سیم خشک» معروف شده‌اند. دلیل این مسئله هم انعطاف‌پذیری اندک سیم مفتولی است؛ درست برعکس سیم افشان. این نوع سیم‌ها یک‌رشته هادی مفتولی دارند و با وجود این‌که خشک هستند، اما به خوبی شکل می‌گیرند و اصطلاحا فرم‌پذیرند.
سیم‌های مفتولی در ﺗﺎﺑﻠﻮﻫﺎی ﺑﺮق و همچنین در تاسیساتی که نصب ثابت دارند، و مخصوصا در ﻧﻘﺎﻃ ﺧﺸﻚِ داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪ، روی دﻳﻮار، داﺧﻞ دﻳﻮار و ﺧﺎرج از آن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻘﺮه کار می‌شوند. این سیم‌ها با سطح مقطع‌های مختلفی به بازار عرضه می‌شوند و ولتاژ نامی آن‌ها 450/750 ولت است.
سیم نیمه افشان
سیم‌های نیمه افشان از نظر مشخصات بین سیم افشان و سیم مفتولی قرار می‌گیرند. یعنی تعداد رشته‌هایی کم‌تر از سیم افشان با قطر رشته‌هایی کم‌تر از سیم مفتولی را دارند.
ولتاژ نامی و نوع کاربرد سیم نیمه افشان تقریبا مشابه با سیم مفتولی است و تنها به دلیل انعطاف‌پذیری نسبتا بیشتری که از سیم مفتولی دارند، در محیط‌هایی مورد استفاده قرار می‌گیرند که سیم باید پیچ‌وتاب بیشتری بخورد.
مثل دیگر سیم و کابل‌های موجود در بازار، خوشبختانه تقریبا تمام نیاز صنایع برق کشور که مرتبط با سیم نیمه افشان باشد تولید داخل است. از جمله می‌توان برند کرمان کاویان و برند سیم و کابل پژواک همدان را به عنوان تولیدکنندگان اصلی این نوع سیم برشمرد.
سیم ارت
سیم ارت ترکیب رنگی متمایز و مشخص سبز و زرد دارد و در تجهیزات برقی خانگی زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع از سیم ارت جهت اتصال تجهیزات مختلف به سیستم ارتینگ استفاده می‌شود.
سیم ارت به‌دلیل ویژگی‌های ساختاری و ماهیتی که دارد، باید با هادی مسی با بالاترین خلوص ساخته شود. به همین خاطر هم قیمت آن نسبتا زیاد است و هم رسانایی بیشتری نسبت به هر نوع سیم و کابل دیگری دارد. برند خراسان افشارنژاد و سیم و کابل یزد از جمله تولیدکنندگان سیم ارت هستند.
سیم نایلون
از دیگر انواع سیم و کابل برق ساختمان می‌توان به سیم نایلون اشاره کرد. تاکنون حتما سیم نایلون را از نزدیک دیده‌اید. سیم نایلون در واقع آن سیم‌های نازک و بهم چسبیده (یعنی ترکیب دو سیم نازک بهم چسبیده) است.
در نظر داشته باشید که سیم نایلون خود در دسته سیم‌های افشان (انعطاف‌پذیر) قرار می‌گیرد و به دلیل حساسیت زیاد، فقط در ساختمان‌سازی و مصارف خانگی کاربرد دارد.
سیم کواکسیال
سیم کواکسیال از لحاظ ساختار شبیه به کابل است و به همین خاطر به آن کابل کواکسیال هم گفته می‌شود. خیلی‌ها هم به سیم کواکسیال می‌گویند سیم آنتن.
این عنوان البته خیلی درست نیست، منتهی از آن‌جایی نشات می‌گیرد که پوشش خاص سیم کواکسیال آن را در برابر نویز و امواج الکترومغناطیسی مزاحم محافظت می‌کند، و به همین خاطر عمده استفاده آن‌ها به‌عنوان رابط تلویزیون و آنتن در ساختمان‌ها است.
اصلی‌ترین تولیدکننده سیم کواکسیال یا همان سیم آنتن در کشورمان، شرکت صنایع سیم و کابل کرمان است.
انواع کابل برق
کابل برق بر اساس پارامترهای مختلفی تقسیم‌بندی می‌شود. یعنی مطابق با هر معیار، کابل‌های برق در دسته‌های گوناگونی داریم که عبارتند از:
انواع کابل برق بر اساس نوع هادی
مشابه با سیم برق، کابل‌ها هم با توجه به جنس فلز استفاده شده در هادی آن‌ها، به دو نوع کابل برق آلومینیومی و کابل برق مسی تقسیم‌بندی می‌شوند.
کابل برق آلومینیومی سبک‌تر است، قیمت کم‌تری دارد و برای مسافت‌های طولانی به درد می‌خورد. در مقابل، کابل مسی رسانای بهتری است، منعطف‌تر است و کیفیت ساخت بالاتری دارد.
انواع کابل بر اساس ولتاژ
این مرسوم‌ترین روش برای تقسیم‌بندی انواع کابل برق صنعتی و ساختمانی است. بر اساس این پارامتر، کابل‌های برق شامل موارد زیر هستند:
- کابل‌های فشار ضعیف با سطح ولتاژ از ۳۰۰ تا ۱۰۰۰ ولت (به اختصار LV)
- کابل‌های فشار متوسط با سطح ولتاژ از ۱ تا ۳۳ کیلو ولت (به اختصار MV)
- کابل‌های فشار قوی با سطح ولتاژ از ۶۳ تا ۲۳۰ کیلو ولت (به اختصار HV)
- کابل‌های فوق فشار قوی با سطح ولتاژ ۴۰۰ کیلو ولت به بالا (به اختصار EHV)
انواع کابل برق بر اساس تعداد رشته
برخلاف تصور عامه، کابل برق تک رشته هم داریم. همچنین کابل برق 2 تا 5 رشته نیز به وفور در بازار یافت می‌شود. علت استفاده از کابل‌های تک رشته نیز، مقاومت بالاتر آن‌ها نسبت به سیم‌ها در محیط‌های مشابه است.
کابل‌های یک تا پنج رشته بیشتر فشار ضعیف‌اند، در حالی که کابل‌های فشار متوسط و فشار قوی حداکثر تا سه رشته تولید می‌شوند.
شرکت سیم و کابل مغان از جمله قدیمی‌ترین و بهترین تولیدکنندگان کابل‌های فشار قوی در کشور است.
انواع کابل بر اساس لایه محافظتی
اساسا یکی از وجوه تمایز کابل با سیم، وجود لایه‌های بیشتر محافظتی در کابل است. البته از این نظر نیز خود کابل‌ها دسته‌های متفاوتی دارند.
مثلا روی کابل زره‌دار (کابل مسلح)، از یک لایه اضافی جهت افزایش مقاومت کابل در برابر صدمات مکانیکی و فیزیکی استفاده شده است.
یا کابل شیلدار ، از یک لایه نویزگیر برای انتقال بهتر اطلاعات استفاده می‌کند. این کابل‌ها به همین خاطر برای انتقال اطلاعات اینترنتی بسیار مناسب‌اند.
همچنین کابل‌های فویل‌دار را داریم که با دارا بودن ورقه‌ای از جنس مس یا آلومینیوم قابلیت حذف نویز را دارند، نوع دیگری از کابل‌ها بر اساس این تقسیم‌بندی است.
انواع کابل بر اساس کاربرد
اکثر فعالان حوزه برق کابل‌های برق را بر اساس کاربرد آن‌ها می‌شناسند. از این لحاظ می‌توان انواع کابل برق را در یکی از دسته‌های زیر جای داد:
کابل نسوز
از اسم آن همه چیز مشخص است؛ یعنی کابلی که می‌تواند دمای بالا را در مواجهه با آتش‌سوزی در یک مدت زمان خاص تحمل کند. کابل نسوز در واقعی نوعی کابل ضد حریق هستند.
به همین خاطر عمده استفاده از این کابل‌ها در سیستم‌های اعلام حریق، روشنایی‌های اضطراری و پمپ‌های آتش‌نشانی است. هم‌اکنون سیم و کابل سات کابل مهر از جمله شرکت‌های پیشرو در تولید کابل‌های نسوز در کشور است.
کابل ابزار دقیق
این نوع کابل‌ها برای انتقال داده‌ها و به‌کارگیری در فناوری اندازه‌گیری و کنترل، نظیر اتاق‌های کنترل واحدهای صنعتی و نیروگاه‌ها بسیار به کار می‌روند.
برند کابل متال سبد محصولات متنوعی دارد و انواع کابل ابزار دقیق را نیز با کیفیت بالا و با قیمت مناسب روانه بازار می‌کند.
کابل فرمان
کابل فرمان یا همان کابل کنترل، وظیفه ایجاد ارتباط و انتقال داده‌های کنترلی را برعهده دارد و در صنایع مختلف کاربردهای بسیاری دارد.
کابل فرمان نیز توسط کارخانه‌های مختلفی نظیر کابل متال، سیم و کابل مغان و صنایع سیم و کابل سمنان تولید می‌شود.
کابل کولری
این کابل بین دو جعبه‌ی ورودی برق داخل کولر و کلید کنترل کولر جای گرفته و وظیفه برق‌رسانی به موتور کولر را برعهده دارد. برند سیم و کابل زاگرس ، سیم و کابل زرتافته کرمان و برند اعتماد کابل البرز از جمله تولیدکنندگان کابل کولری هستند.
کابل مخابراتی
با توجه به کارکردی که کابل مخابراتی دارد، طبیعتا باید در برابر امواج مزاحم و نویز مقاوم باشد. این مهم در کابل‌های مخابراتی مورد توجه قرار گرفته است.
به همین خاطر این کابل از تابیده شدن چند رشته سیم به دور یکدیگر تولید می‌گردد. از کابل مخابراتی برای انتقال سیگنال در ارتباطات و سیستم‌های مخابراتی استفاده می‌شود.
کابل فیبر نوری
این کابل سیگنال‌ها را از طریق یک رشته نخ شیشه‌ای منتقل می‌کند و به دلیل پهنای باند بالا، اطلاعات و داده‌های بیشتری را می‌تواند حمل کند. کابل‌های فیبر نوری معمولا محافظ ویژه دارند و حتی در زیر دریا مورد استفاده قرار می‌گیرند.
کابل برق بر اساس نوع عایق
این تقسیم‌بندی البته در کشورمان چندان رایج نیست، زیرا اکثر کابل‌های برق تولیدی در ایران با عایق PVC ساخته می‌شوند، اما در دیگر کشورها علاوه بر پی‌وی‌سی از عایق‌هایی مثل پلی اتیلن (PE) ، پلی یورتان، کوپلیمرهای پلی استر، پلی تترا فلوئورو اتیلن (PTFE)، پلی اتیلن ترفتالات (PET)، لاستیک طبیعی (NR) و … در ساخت کابل برق استفاده می‌شود.
سخن پایانی
آن‌چه که در این مطلب معرفی کردیم، تنها بخشی از سیم و کابل‌های تولید شده توسط کارخانجات فعال در ایران هستند. به یاد داشته باشید که تنوع سیم و کابل در بازار واقعا زیاد است و اگر اطلاع دقیقی از مشخصات آن‌ها نداشته باشید، احتمالا در انتخاب نهایی به مشکل می‌خورید.
ضمن این‌که جنس تقلبی انواع سیم و کابل برق در بازار زیاد است و به همین خاطر دریافت مشاوره تخصصی برای شمایی که در پی خرید سیم و کابل هستید، ضرورت بالایی دارد.
دریافت راهنمایی از یک متخصص این حوزه هم خیال شما را از بابت خرید جنس مطمئن و باکیفیت راحت می‌کند، و هم ایمنی سازه و دستگاه‌های الکترونیکی‌تان را افزایش می‌دهد.
ما در همین راستا در فروشگاه لوازم الکتریکی یکتا لایت در کنار شماییم تا در انتخاب بهترین محصول یاری‌تان کنیم و در صورت نیاز، سفارش‌های شما را ثبت کرده و در سریع‌ترین زمان به‌دستتان برسانیم. می‌توانید همین حالا از طریق شماره تماس 09128122145 با کارشناسان ما ارتباط بگیرید. بیشتر بدانید.
